|
|
TYPOLOGIE VAN HET FRITKOT |
||||||||||||||||||
Echte fritten haalt men in een fritkot Het is een wereld in een notendop, een oord van avontuurlijke belevenissen en levenspoëzie. Elke dag weer drummen de Belgen er samen, in stad of randgemeente, in dorp of gehucht. In ongeduldige verwachting houden ze elke handeling van de fritkotbaas nauwlettend in het oog. Ze komen er hun leven vertellen of de regionale aangelegenheden becommentariëren. Maar net zoals wat men er kan bekomen, zien geen twee frietkoten er helemaal hetzelfde uit. Het fritkot is de spiegel van het Belgische volk. In het midden van de 19° eeuw waren er met zekerheid al kermisfrietkoten. Het vaste fritkot is van recentere datum. Pas na de tweede Wereldoorlog stond de overheid toe dat een frietkot een vaste standplaats had; voordien moest het 's nachts elders worden ondergebracht. De frituur heeft in de loop der jaren heel wat uiteenlopende uitzichten gehad. Niettemin blijven ze als frietkot uitermate herkenbaar-vergissing is uitgesloten. Hoe divers ook, men kan acht types onderscheiden: |
||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||
Van alle frietkoten, ziet dit type er het meest chaotisch uit.Het is geheel door zijn uitbater geconcipieerd en op een droge zaterdagmiddag met de hulp van zijn schoonbroer ineengetimmerd.De bouwmaterialen zijn goedkoop en eerder toevallig bijeengebracht: triplex, golfplaten, formica, unalit en wat verfrestanten.De barak heeft een uitgesproken voorlopig cachet en moet voortdurend worden opgelapt en aangepast.Er komen afdakjes bij en gammele schutsels, achter-bouwen voor gasvlessen en vet of voorhuizen met schuifdeuren. |
||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||
In andere gevallen gaat de frietkotbouwer uit van een reeds bestaande structuur, zoals een afgedankte autobus.Het bustype komt voornamelijk in Wallonie en Noord-Frankrijk voor, al is hun aantal sterk teruggelopen. |
||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||
Dit type is kleiner dan de bus, maar heeft er verder alles mee gemeen.Als basisstructuur fungeert hier een oude caravan die met enkele summiere kunstgrepen tot frietkot is omgebouwd.Stilaan wordt dit type vervangen door de containerfrituur, de "sleutel op de deur" bij uitstek. |
||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||
De chalet ziet er vrij keurig en zelfs enigszins kleinburgelijk uit.Met zijn hangende bloempotjes, gordijntjes en smeedijzeren lantaarns heeft het meer weg van een gezellig week-end huisje.Frietkoten van dit type staan strategisch opgesteld bij drukke kruispunten of op parkings van baancafés, en dragen altijd een naam. Voor sommige frituristen is hun sfeer net iets te braaf.Ze kunnen er zichzelf niet in herkennen en opteren daarom voor een wat ruiger uitzicht, zonder nochtans het chaletcomfort op te offeren.Zo komen we bij de ranchvariant van het chalettype.De buitenwand is niet glad en witgelakt, maar bekleed met ruwe, zwartgeteerde planken.Beschilderde karrewielen, hoefijzers en vijfpuntige sterren nemen verder elke twijfel weg omtrent de bedoelde atmosfeer. |
||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||
De eerste frietkoten verschenen op markten en kermissen en waren dus mobiel.Soms waren het kleine karretjes, die door hun eigenaar werden voortgeduwd.De grotere exemplaren waren het werk van wagenmakers en vaak heel zorgvuldig afgewerkt.Ze hadden een fin-de-siècle-sfeer van oude tramrijtuigen.Toen de frituurwagens na de Tweede Wereldoorlog een vaste standplaats kregen, werden ze vaak op blokken geplaatst en aan de onderzijde afgetimmerd tegen de kou.Zo gingen ze sterk op het barak- of caravantype lijken. |
||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||
Dit type is het meest verwarrende dat de frietkotwereld kent.Het onderscheidt zich van de voorgaande doordat het niet op zichzelf staat, maar deel uitmaakt van een groter geheel.Het vormt een uitbreiding bij een café of restaurant, waarmee het via een zij- of achterwand verbonden is, zodat niemand nog kan uitmaken waar het frietkot precies begint of ophoudt.In zijn meest extreme vorm heeft de frietannex geen duidelijke frietkotgedaante meer, maar is hij alleen een doorgeefluik aan de straatzijde van een restaurant. |
||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||
De laatste decennia is het aantal frietkoten sterk afgenomen, als gevolg van een gewijzigde houding van de overheid.Omdat frietkoten een afbreuk zouden doen aan het straatbeeld en de schoonheid van historische gebouwen, worden ze hoe langer hoe meer geweerd en ontmoedigd.Locale overheden verhogen het standgeld, trekken vergunningen in en halen de brandveiligheid aan om het aantal frietkoten terug te dringen.Naarmate de frietkoten meer en meer van straat en plein verjaagd worden, nemen de huisfrituren noodgedwongen toe.Ze hebben de beslotenheid van een woning en vrijwaren zo de frietbakker van allerlei ongemakken.Dikwijls woont hij er gewoon boven.Op het eerste gezicht is er geen verschil met het vrijstaande fritkot: het aanbod is helemaal hetzelfde, de sfeer blijft even frietkotachtig.Maar toch is er een gemis.Er is geen kot meer om tegenaan te leunen of rustig omheen te wandelen.De frietconsumptie is haar centrum kwijt.Als de frietkotbaas niet al te eng behuisd is, zal hij voor enkele krukjes zorgen, zodat hij met de klant in contact kan blijven zolang de consumptie duurt.Maar ook dit lost het probleem niet op, want nu komt een ander gemis aan het licht: de open lucht.De huisfrituur moet het dus onherroeplijk tegen het frietkot afleggen. |
||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||
De salonfrituur is het meest recente type in de turbulente ontwikkeling van het frietkotwezen.Zij is hyperpraktisch, tot in de kleinste details industrieel, en straalt zelfvertrouwen en welstand uit.Overal zien we spiegels, plantenbakken, ingebouwde halogeenspots, en de prijskaart is een lichtbak.De kleuren zijn roze, bordeaux, mintgroen en zacht grijs en uit de onzichtbare boxen vloeit achtergrondmuziek.De klanten kunnen zich comfortabel installeren en televisie kijken.Dit cosmetische fritkottype maakt bij velen een zekere drempelvrees wakker.Maar ook klassieke geesten die van eenvoud houden, stappen er niet zo gauw binnen.Ze zien het frietkot liever intiem en bescheiden blijven, en schuwen de zakelijke sfeer van het snackrestaurant langs de snelweg.En zo blijken luxe en comfort ook een keerzijde te hebben... |
||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||